Aandelenverkoop als verkapte liquidatie? Check de vereiste meerderheden

Bij herstructureringen in concernverband is een verkoopbesluit zelden ‘slechts’ administratief. Een aandelenoverdracht kan zó ingrijpend zijn dat zij neerkomt op een materiële ontbinding van de verkopende vennootschap. Een uitspraak van de Ondernemingskamer toont hoe snel een gewone meerderheid tekort kan schieten —met vergaande gevolgen voor de geldigheid van de transactie.

Wanneer volstaat een gewone meerderheid niet meer?

Formeel geldt voor de verkoop van aandelen in een dochter meestal een eenvoudige meerderheid in de algemene vergadering, oftewel 50% plus 1. Toch kan de transactie in juridische en economische zin zó ingrijpend zijn dat zij gelijkstaat aan een liquidatie van de moeder­vennootschap. In dat geval schrijft de statutenregeling voor ontbinding doorgaans een zwaardere, “versterkte” meerderheid voor (bijvoorbeeld twee derde of drie kwart van de stemmen).

Casus TICA Coöperatie

• Structuur – TICA Coöperatie hield indirect alle aandelen in TICA Aalsmeer B.V., exploitant van een grote expositiehal.
• Voorstel – Een lid bood eind 2013 op de aandelen in de dochter, mét uitkering van de jaarwinst 2013 aan alle coöperatieleden.
• Besluit – Het bestuur van TICA Coöperatie legde de verkoop ter goedkeuring voor; de vergadering stemde met 25 vóór en 24 tegen (51 %).
• Bezwaar – Een minderheid betoogde dat de verkoop de TICA Coöperatie feitelijk leeg achterliet en dus praktisch een ontbinding betekende, waarvoor de statuten een zwaardere meerderheid eisten.

Oordeel van de Ondernemingskamer

Het Gerechtshof Amsterdam stelde de bezwaarmakers in het gelijk:

• Na verkoop had TICA Coöperatie geen operationeel doel meer; dat is materieel een liquidatie.
• Het bestuur erkende tijdens de vergadering zelf dat de coöperatie­vorm “niet langer geschikt” was voor continuïteit vanwege dalende bezetting en bestuurlijke knelpunten.
• De afgesproken winstuitkering benadrukte het afwikkelingskarakter.

Omdat de statutair vereiste versterkte meerderheid niet was behaald, schorste de Ondernemingskamer het goedkeuringsbesluit en verbood zij de uitvoering van de verkoop.

Lessen voor de praktijk

1. Kijk naar de economische realiteit

Beoordeel bij elke aandelen­transactie niet alleen de juridische vorm, maar ook het materiële effect op de verkopende entiteit. Valt het resterende doel of activa­pakket weg, dan ligt kan het mogelijk gaan om een liquidatie en ontbinding in plaats van een ‘simpele’ verkoop van de dochter.

2. Check de statuten en governance­codes

Statuten van coöperaties, B.V.’s en N.V.’s bevatten vaak specifieke quorums en versterkte meerderheden voor ingrijpende besluiten. Neem die drempels op tijd mee in het transactie­tijdpad.

3. Communiceer helder in de vergadering

Een bestuur dat expliciet aangeeft dat de huidige structuur niet langer houdbaar is, voedt het argument dat sprake is van ontbinding—en dus van een zwaardere besluitprocedure. Wees daar bewust van bij de motivering.

4. Documenteer de afwegingen

Leg in de notulen vast waarom een besluit al dan niet als liquidatie kwalificeert en op welke rechtsgrond de gekozen meerderheid stoelt. Dit beperkt het risico op latere vernietiging.

Afsluiting

Een aandelenverkoop lijkt soms eenvoudiger dan het is. Zodra de transactie de kernactiviteit van de verkopende vennoot uitholt, verschuift het speelveld naar het kader van de ontbinding van de vennootschap—met hogere stemdrempels en strengere procedurele eisen. Een zorgvuldige statuten­toets en tijdige stakeholder­communicatie voorkomen dat een hard bevochten deal alsnog sneuvelt bij de rechter.