De bouw van een VOC-schip van afvalplastic
In Hoorn is een bijzonder project van start gegaan. In een kleine werkplaats langs het Markermeer zal een replica van een enorm VOC-schip uit de 17e eeuw gebouwd worden. Niet van hout, maar van afvalplastic. En ook nog eens op een plek zonder water- gas en elektriciteitsaansluiting. Wij nemen een kijkje achter de schermen bij Clean2Anywhere.
Het is koud en guur als we in december 2019 de werkplaats van Clean2Anywhere bezoeken op een landtong die uitsteekt in het Markermeer. In de houten ‘zaagloods’ staat een houtkachel te branden. Grote ramen in het dak zorgen voor daglicht in de werkplaats. Er hangen geen lampen. Op de kachel staat een ouderwetse fluitketel te stomen voor de koffie. Er is geen water-, gas- en elektriciteitsaansluiting. Stapsgewijs wordt de ‘scheepswerf’ uitgebreid met een informatiecentrum en een inspiratiepaviljoen. En ‘circulaire’ toiletten met een algengenerator om het water te zuiveren. En de energie wordt duurzaam opgewekt met zon en wind energie en opgeslagen in een werfbatterij. Clear technologie die mogelijk gemaakt wordt door (Westfriese) bedrijven die meedoen in dit project.‘
Afval bestaat niet’
Het project Clean2Anywhere is een initiatief van Edwin en Liesbeth ter Velde, buitengewoon bevlogen en gemotiveerde Noord-Hollanders die op bijzondere wijze willen aantonen dat afvalplastic een waardevolle grondstof is. “Afval bestaat niet. Het doel van het project is ‘iedereen laten ontdekken; weggooien is zonde!’ Er is toch geen molecuul in het materiaal veranderd? Afval is grondstof. Het is niet waardeloos, maar waardevol”, zegt Edwin.De bouw van een veertig meter lang VOC-fluitschip uit afvalplastic is een vervolg op een eerder ‘onmogelijk project’ dat Edwin met succes voltooide. Voor het project Clean2Antarctica bouwde hij een voertuig uit afvalplastic, dat volledig rijdt op zonne-energie en waarmee hij een jaar geleden met zijn vrouw Liesbeth dwars door Antarctica trok. Zij werden voor gek verklaard, maar het lukte.Het volgende project is nog gekker, zoals Edwin zelf zegt. Hij gaat een levensechte replica van een 17e eeuws fluitschip bouwen, volledig van afvalplastic, waarmee Edwin en Liesbeth over tien jaar naar Batavia (het huidige Jakarta) willen varen. Omdat Edwin en Liesbeth begaan zijn met het milieu, van waarde willen zijn en ervan overtuigd zijn dat het kán. “Met een beetje VOC-mentaliteit.”
Hoorn
Dat dit allemaal in Hoorn gebeurt, is geen toeval. De gemeente heeft het koppel gevraagd om zich hier te vestigen. Goed voor bewustwording, educatie en historisch besef. Hoorn heeft een rijk VOC-verleden en het fluitschip dat gebouwd zal worden, werd ook nog eens in de 17e eeuw ontworpen door een Hoornse koopman: Pieter Jansz Vael (ook bekend als Liorne).Edwin benadrukt echter dat het niet per se gaat om het bouwen van een fluitschip. Het gaat meer om het symbool en de aandacht die hij met dit project wilt bereiken. “Het is een groot experiment dat door breed maatschappelijke samenwerking moet worden gerealiseerd.”
Stadsjutten
Een belangrijk kenmerk van dit project is dat het benodigde plastic ook wordt verzameld door zogenoemde ‘stadsjutters’. Met behulp van een aansprekende campagne worden alle inwoners van Hoorn en op termijn andere steden geïnspireerd om mee te helpen om zo veel mogelijk (rondzwervend) afvalplastic in te zamelen. Dat plastic wordt verknipt, gewassen en omgesmolten tot kunststof planken waarmee het schip gebouwd wordt.
Kleinste boot met grootste impact
Het enige ‘probleem’ is dat het gerecyclede, onversterkte plastic (nog) niet sterk genoeg is. De romp van het fluitschip zal het begeven tijdens de bouw en een hoge mast van dit materiaal blijft niet staan. Daarom is Edwin nu eerst bezig met de bouw van een 17e eeuws werkbootje. Zo’n bootje was in die tijd onmisbaar om vanaf het grote fluitschip aan land te komen.Edwin zegt dat er nog veel hordes moeten worden genomen en werkt samen met specialisten uit de kunststofindustrie om de stijfheid van het gerecyclede plastic te optimaliseren. Met de bouw van het werkbootje zal veel kennis worden opgedaan. Eén ding weet hij zeker: “Met deze werkboot varen wij in augustus 2020 mee met de officiële parade van SAIL Amsterdam. De kleinste boot met de grootste impact!”
Unieke samenwerkingen
Een ander belangrijk kenmerk van dit project is dat Edwin en Liesbeth unieke samenwerkingen creëren met bedrijven en vrijwilligers om het fluitschip te kunnen bouwen. Ten eerste worden de plastic planken gemaakt in samenwerking met Koninklijke Lankhorst. De grond en de baai langs het Markermeer is door Ooms Bouw en Ontwikkeling ter beschikking gesteld. En zo zijn er nog veel meer samenwerkingen met bedrijven binnen dit project.
Edwin en Liesbeth hebben de beschikking over een nieuwe Mitsubishi Outlander, waarmee op de eerste plaats de vervoersbehoeften worden ingevuld. Tegelijkertijd wordt de geavanceerde technologie van de wagen benut om de werkplaats van elektriciteit te voorzien.
In de werkplaats ligt een werfbatterij die fungeert als opslag voor duurzaam opgewekte stroom. Ondanks het feit dat er geen elektriciteitsaansluiting is, heeft Edwin ‘gewoon’ een stopcontact ter beschikking om te kunnen zagen, schuren of boren met een elektrisch apparaat. Deze installatie is mogelijk gemaakt door een samenwerking met de Westfriese bedrijven ECarAccu en Expice. In geval van nood kan de wagen altijd, ook met een lege batterij, naar de dichtstbijzijnde laadpaal rijden dankzij de benzinemotor en met een volgeladen batterij weer terug om stroom te leveren. Edwin ziet dit niet graag gebeuren, aangezien hij veel waarde hecht om zelfvoorzienend te zijn.
Op de werf wordt steeds weer een nieuw duurzaamheidsexperiment gestart. “De kennis en de ontdekkingen die we doen zijn de bouwstenen die we kunnen gebruiken voor de bouw van onze circulaire maatschappij. Zo draagt het unieke project in Hoorn bij aan een groot maatschappelijke opgave.” Zou Hoorn daarmee, zoals in de Gouden Eeuw, weer het handelscentrum van de wereld worden?
