Eeuwenoude contactadvertenties laten zien hoe singles de liefde zochten in 1900

Single zijn op Valentijnsdag. Voor de een prima, voor de ander een crime. Tegenwoordig swipen mensen naar links of rechts op Tinder-profielen op zoek naar een leuke date. Begin jaren 1900 van de vorige eeuw, waren contactadvertenties de enige manier om buiten je familie en sociale kring in contact te komen met een mogelijke huwelijkspartner. De zoektocht naar een geschikte kandidaat van vooral mannen via de krant was tot de jaren ’90 zelfs gebruikelijk en sociaal geaccepteerd. 

Speciaal voor Valentijnsdag spitte MyHeritage de Nederlandse kranten door en zette de meest romantische contactadvertenties uit de vorige eeuw op een rij. Uit de historische archieven van het online familiegeschiedenisplatform blijkt volgens Willeke Binnendijk, Country Manager MyHeritage Nederland, dat zoeken naar de liefde van alle tijden is. “Amoureuze verlangens zijn universeel. Eenzaamheid en weduwnaarschap kwamen bijvoorbeeld vroeger ook al veel voor. En het Oud-Hollandsche taalgebruik liet weinig ruimte voor verbeelding. Een vrouw moest bijvoorbeeld vooral knap zijn en bereid tot huishoudelijk werk, waarna bij wederzijds goedvinden een huwelijk volgde, terwijl een man vaak van goede komaf was en financieel wel bemiddeld.” 

95% contactadvertenties geplaatst door mannen

Volgens historica Marie Cappart werd 95% van de contactadvertenties gezet door mannen. In de 19e eeuw bemiddelde vooral familie bij de zoektocht naar een geschikte huwelijkskandidaat. “Lukte dat niet, omdat je een kleine sociale kring had, of je bijvoorbeeld op het platteland woonde, ver van de stad en sociaal verkeer, dan was een contactadvertentie vaak de enige mogelijkheid.”

Contactadvertentie al vanaf 17e eeuw fenomeen

Cappart: “Het fenomeen contactadvertentie ontwikkelt zich geleidelijk vanaf de 17e eeuw, vanaf dat moment verschijnen er gedrukte media in Europa zoals kranten, pamfletten en folders. Voor een advertentie waarin je om een partner vraagt, word je dan nog wel opgesloten in een gesticht, maar dat verandert gelukkig in de 18e eeuw, bij het ontstaan van de eerste echte kranten. Begin 19e eeuw duiken de advertentie steeds vaker op, wel anoniem want het blijft een grote schande om op deze manier tot een huwelijk te komen.”

Vrouwen nemen meer initiatief na invoering kiesrecht

“Aan het begin van de 20ste eeuw wordt het gewoner om zonder inmenging van familie op eigen initiatief een advertentie te plaatsen. Vaak zijn het mannen op zoek naar een huishoudster, of kerkgangers die iemand met dezelfde religieuze achtergrond zoeken. Ook vrouwen nemen meer eigen initiatief, geholpen door het kiesrecht (1919) en toegang tot de universiteiten (1871), laten ze in contactadvertenties steeds vaker van zich horen.” 

Ondanks werk toch alleen

Zo schrijft in Het Vaderland van 23 september 1942, een jongedame dat ze zich ondanks haar werkzaamheden alleen voelt en daarom een intellectuele partner zoekt tussen de 25-35 jaar. Een profieltekst die je anno 2023 zo op Tinder kan zetten. Daar melden veel mensen zich die bijna alles hebben; geweldige vrienden, een leuke baan maar die ene, die partner, die ontbreekt