Ondanks financiële druk op bibliotheken wordt 40% besparing overgeslagen
In 2017 werd in opdracht van Koninklijke Bibliotheek Nederland het Kostenonderzoek Bibliotheeksystemen uitgevoerd. Dit onderzoek gaf bibliotheken onder andere inzicht in de kosten-effecten van deelname aan het Collectief Landelijke Bibliotheeksysteem (CLB). Onvoldoende draagvlak zorgde ervoor dat het CLB er niet gaat komen. Echter, toonde hetzelfde onderzoek aan dat het overgrote deel van de Nederlandse bibliotheken middels een individuele systeemmigratie tot wel 40% op de kosten kan besparen. In vier jaar tijd is er van slechts twee van de 145 Nederlandse bibliotheken bekend dat zij zijn overgestapt. De vraagt rijst; waar blijft de rest?
Drempel voor CLB niet gehaald
Bibliotheken, evenals overige culturele instellingen, staan financieel onder druk. Dit was voor Koninklijke Bibliotheek Nederland een van de aanleidingen om een onderzoek op te zetten naar de voordelen en mogelijke kostenverlaging die een landelijk bibliotheeksysteem zou opleveren. De resultaten toonden aan dat de invoering van het CLB voor vele bibliotheken een kostenbesparing zou betekenen, en dat het de potentie had om daarnaast de samenwerking tussen bibliotheken te verbeteren en mogelijk innovatie te versnellen. Het onderzoek werd gedeeld met alle Nederlandse bibliotheken en op basis hiervan werden bibliotheken gevraagd om hun toestemming of bezwaar. Het beoogde percentage dat gehaald moest worden (90%) werd niet gehaald. Een mogelijke reden hiervoor was dat er gestart zou worden met een basissysteem waardoor de functionaliteiten een tijdlang zouden afnemen. Echter, de financiële druk werd er niet minder op.
40% kostenbesparing mogelijk zonder in te leveren op functionaliteiten
Naast de kosten-effecten van de invoering van een landelijk bibliotheeksysteem, toonde het Kostenonderzoek Bibliotheeksystemen inzicht in de kosten van alle huidige systemen die in Nederland worden gebruikt en een vergelijking hiervan. De resultaten liegen er niet om. Het goedkoopste systeem kost €0,37 per inwoner, het duurste €1.52. Een migratie naar het goedkoopste systeem zou voor iedere Nederlandse bibliotheek een besparing van minimaal 40% per jaar opleveren, zonder dat hierbij ingeleverd wordt op functionaliteiten. Zelfs als het CLB voldoende draagvlak had verkregen had de invoering minimaal zes jaar geduurd. Jaren waarin flink bespaard kon worden. Bibliotheken zaten onnodig in de wachtstand.
Onrust voorkomen? Opzien tegen het aanbestedingstraject en de migratiekosten? Bibliotheekadviseurs die in dienst zijn van het dure systeem en daarom geen onafhankelijk advies uitbrengen? Het is gissen waarom er niet bespaard werd en wordt, terwijl dit wel degelijk mogelijk is. Nu het landelijke systeem van de baan is en de tekorten in de culturele sector aanhouden is het tijd voor bibliotheken, gemeentes en provincies om zichzelf achter de oren te krabben of de belastingcenten wel goed worden besteed.