Een alternatieve atlas van Noord-Holland door herman de vries
Internationaal gevierd kunstenaar herman de vries (zonder hoofdletters om in zijn eigen woorden ‘hiërarchieën te vermijden’), die Nederland vertegenwoordigde op de Biënnale van Venetië (2015), werd in 1931 in Alkmaar geboren en werkt sinds de jaren vijftig aan een volstrekt eigen, poëtisch oeuvre waarin de natuur een centrale rol speelt.
De natuur in de omgeving van Alkmaar heeft grote invloed op zijn ontwikkeling als kunstenaar: “Het mooiste was eigenlijk als we in de duinvallei van Petten waren, daar heb ik als kind een compleetheid van de wereld ervaren die ik zo met woorden niet beschrijven kan. Ik hoorde de meeuwen, ik rook de zee, ik lag op de grond tussen de kruipwilgen, ik rook de vochtige bodem waar veenmos groeide met zonnedauw erin, dat kende ik allemaal.” Voor Stedelijk Museum Alkmaar vormde dit de aanleiding om herman de vries de opdracht te geven een kunstwerk te maken waarbij hij terugkeert naar zijn geboortegrond, met daarbij een tentoonstelling over zijn werk: herman de vries. Voor jullie voeten van 1 juni t/m 1 september 2019.
Première gesammtkunstwerk
In opdracht van Stedelijk Museum Alkmaar hebben scholieren van eenentwintig klassen van basisscholen uit Noord-Holland aarde verzameld voor herman de vries, om zijn iconische aarduitwrijvingen – letterlijk: aarde uitgewreven op papier – te maken. Dit deden zij op door de vries geselecteerde plekken, met bijzondere bodemsoorten en plaatsen waar hij bijzondere herinneringen aan heeft . De kunstenaar heeft op zo’n 9000 plaatsen op de wereld aarde verzameld, maar nooit eerder gewerkt met aarde uit Noord Holland. Over zijn fascinatie met aarde zegt hij: “Aarde is de basis van alles waarmee wij van doen hebben. Je loopt eroverheen, maar je ziet het niet, of niet bewust. Er ontwikkelt en groeit van alles in aarde, waaronder ons voedsel. Het heeft vaak stralende kleuren en kleurnuances en is van plek tot plek anders.” Met het participatieproject draagt herman de vries aandacht voor de natuur en voor de omgeving over aan een nieuwe generatie. Daarmee is de cirkel rond.
Collectie Stedelijk Museum Alkmaar
Het is de eerste keer dat het werk van herman de vries wordt getoond in de regio van zijn herkomst. De aarduitwrijvingen, die samen een alternatieve atlas van Noord-Holland vormen, worden opgenomen in de collectie van Stedelijk Museum Alkmaar. Naast het werk met de 21 aarduitwrijvingen maakte de vries nog twee nieuwe installaties geïnspireerd op zijn geboortestreek. Deze werken worden gecompleteerd met bruiklenen uit Nederlandse collecties, waarin de natuur een centrale rol speelt. In een tweede ruimte wordt de werkwijze van herman de vries toegelicht en wordt de totstandkoming van de aarduitwrijvingen als co-creatie getoond.
Alles is er al
In het werk van herman de vries is kunst onlosmakelijk verbonden met natuur en poëzie. Zijn werk bestaat onder andere uit het rangschikkingen van in de natuur gevonden objecten als stenen, bladeren, grassen, takken, foto’s, publicaties, performances en installaties. de vries werkt aanvankelijk als plantkundige. In de vroege jaren vijftig begint hij ook kunst te maken. Zijn eerste werken zijn informele schilderijen en collages van gevonden materialen. Het uitbannen van het persoonlijke wordt een steeds belangrijker streven voor de vries en er ontstaan reliëfs waarvoor toevalsreeksen van getallen het uitgangspunt zijn. In 1968 kiest hij definitief voor het kunstenaarschap en niet lang daarna verlaat hij Nederland om zich na verschillende omzwervingen te vestigen in Eschenau, een klein dorp in de landelijke omgeving van het Steigerwald in Zuid-Duitsland. Vanaf de jaren zeventig manifesteert de natuur zich in zijn werk. Vanuit zijn streven om het onderscheid tussen natuur en cultuur teniet te doen, wil hij de natuur zo veel mogelijk laten zien zoals hij haar aantreft. Werk van herman de vries bevindt zich onder andere in het Kröller-Müller Museum in Otterlo, Rijksmuseum Twente in Enschede, het Stedelijk Museum Amsterdam, het Gemeentemuseum Den Haag, museum Beelden aan Zee Den Haag, museum Voorlinden in Wassenaar, het Stedelijk Museum Schiedam, Kunstvereniging Diepenheim , het Nederlands Letterkundig Museum in Den Haag, het Van Abbemuseum te Eindhoven, en in vele buitenlandse openbare collecties, waaronder Staatsgalerie Stuttgart, de Bibliothèque nationale de France te Parijs, het Museum of Modern Art in New York, het Victoria and Albert Museum in Londen, de Nationalgalerie Berlin, en het Museo Ideale Leonardo da Vinci in Vinci.
Foto: Erna Faust.
