‘Veilige haven dankzij kennis, tactiek en samenwerking’

Gezamenlijke Brandweer Amsterdam (GBA) kreeg sinds januari maar liefst 170 incidenten te verwerken: dat betekent per dienst één of twee uitrukken. Het bewijst de toegevoegde waarde van GBA, een publiek-private samenwerking die wordt gefinancierd door de Veiligheidsregio, Port of Amsterdam en een coöperatie van ledenbedrijven. GBA is gespecialiseerd in industriële incidentbestrijding in het Westelijke Havengebied van Amsterdam.

“We zijn operationeel sinds vorig jaar april”, vertelt Raymond Pikee, teamleider en bevelvoerder. “We hebben nu 28 brandweermannen en -vrouwen. Vier van ons zijn ook teamleider, waaronder ik. Per dienst is een team van zes mensen actief. We werken in ploegen van 7.00 tot 16.00 uur en van 16.00 tot 7.00 uur. We rukken standaard uit met zes mensen en twee voertuigen: een normale tankautospuit en een industrieel blusvoertuig. Bovendien hebben we een erg goede samenwerking met Brandweer Amsterdam Amstelland (BAA). Onder andere bij grote incidenten komen zij ons helpen.”

Werken bij GBA houdt veel meer in dan een ‘gewone’ brandweerbaan. “Wij zijn specialist in industriële brandbestrijding en scheepsbrandbestrijding, zo is iedereen ook opgeleid. Naast een normale brandweeropleiding, die je moet hebben voordat je bij ons begint, heb je een opleiding industriebrand en scheepsbrandbestrijding nodig. Daarnaast houden we ons nauwgezet bezig met de energietransitie en wat dat betekent voor onze ledenbedrijven. Zij werken steeds meer met bijvoorbeeld waterstof, elektra en accu’s. Daardoor krijgen wij ook vaker te maken met dat soort incidenten en worden wij daar vakbekwamer in.”

Toegevoegde waarde

De meest uiteenlopende bedrijven zijn lid van GBA: van Oiltanking en Nissan, tot Feadship: een bedrijf dat miljoenenjachten bouwt. Steeds meer bedrijven sluiten zich aan. “Het is voor ons belangrijk om voldoende leden te hebben, zodat we de basisbrandweerzorg in het Westelijk Havengebied – dat enorm uitbreidt – op peil kunnen houden. Bedrijven die lid worden bieden wij bovendien een belangrijke toegevoegde waarde. We komen langs, kijken mee met hun bedrijfsnoodplan en krijgen zo inzicht in hoe het bedrijf werkt en wat het hart van het bedrijf is: waar de meest kritische elementen zich bevinden. Als je dat weet kun je tactisch te werk gaan bij een incident en ervoor zorgen dat een bedrijf heel kort of zelfs niet uit de running is als er iets gebeurt. Dat scheelt veel tijd en geld. Denk aan het kunnen behouden van een server met data, of een machine die miljoenen euro’s waard is. Bij incidenten beschermen we het hart van het bedrijf en garanderen we de continuïteit van de bedrijfsvoering.”

Middenin het gebied

GBA is gevestigd in het Veiligheidscentrum in het Westelijk Havengebied. “De stadsbrandweer doet er minimaal tien minuten over om hier te komen. Bovendien hebben zij minder kennis en kunde van het gebied en de hier gevestigde bedrijven. Dat is ten nadele van het betrokken bedrijf en andere stakeholders. Wij zitten midden in het gebied en zijn overal binnen zes minuten. Bovendien weten wij precies wat er moet gebeuren en dat is bij industriële incidenten van groot belang. Elke seconde telt, maar ook tactisch te werk gaan is erg belangrijk, aangezien het effectgebied enorm groot is: de haven van Amsterdam is de grootste op- en overslaghaven van brandstoffen in Europa en de stad ligt ernaast.”

Van iemand die in het water of in een container valt, broei in bijvoorbeeld afval of schroot, tot grote industriële branden: GBA rukt uit voor allerlei incidenten. “De Veiligheidsregio betaalt ons een bedrag per jaar, waarvoor wij moeten zorgen dat de basisbrandweerzorg in het gebied op orde is. Port of Amsterdam is bovendien erg blij met onze aanwezigheid: wij zorgen ervoor dat dit een veilig vestigingsgebied is. Hun accountmanagers noemen ons dan ook nadrukkelijk bij bedrijven: word lid en doe er je voordeel mee. Hoe meer leden we hebben, hoe voordeliger het wordt voor elk bedrijf. Wij mogen wel winst maken, maar dat doen we niet: wat over is gaat gewoon terug in de pot.”

Gezamenlijk

GBA, de naam zegt het al, doet alles gezamenlijk. “Het Veiligheidscentrum wordt uitgebreid zodat ook andere partijen hier kunnen komen: om te vergaderen, maar ook om ons van kennis te voorzien en andersom. Denk aan de douane, Port of Amsterdam, ProRail en de Omgevingsdienst. We sparren met elkaar en proberen samen ook ondermijning aan te pakken: drugscriminaliteit in de haven. We zijn geen handhavers, maar signaleren wel zaken en creeëren zo meer veiligheid.” De teamleider vervolgt: “We zitten frequent met alle stakeholders om tafel en dat werkt goed: de lijnen zijn kort en we versterken elkaar. Als we iets zien, is het binnen no time opgelost omdat we de juiste contacten hebben.”

Bedrijven hebben voordeel van die korte lijnen en de aanwezigheid van GBA. “Grote afvalverwerkers bellen ons en vragen om langs te komen. Zij hebben bijvoorbeeld een grote berg afval liggen waarvan ze bang zijn dat er broei in komt wanneer deze berg langer ligt dan normaal, bijvoorbeeld door feestdagen. Samen kijken we hoe we dat het beste kunnen aanpakken. We kijken ook meteen waar wij ons kunnen opstellen bij een eventueel incident, waar water vandaan gehaald kan worden, etc.”

Lichtkrant

De samenwerking met Port of Amsterdam is een heel bijzondere. “We hebben nu samen een lichtkrant, die hangt bij het havenbedrijf aan de muur. Als er een incident is en onze pagers gaan af, gaat bij hen de lichtkrant branden: zij zien meteen waar wij naartoe gaan en kunnen met hun blusschepen alvast die kant op varen. Onze industriële blusvoertuig heeft een kanon op het dak dat 120 meter ver reikt en waar 8000 liter water per minuut uit komt, de schepen van Port voeden dat kanon met water. Door de lichtkrant kunnen zij veel sneller ter plaatse zijn en houden we samen het incident klein. Die samenwerking is echt goud waard!”

Advies op maat

GBA is geen controlerende partij, maar bezoekt ledenbedrijven wel om te adviseren en trainingen te geven. “Ook om hen voor te bereiden op een bezoek van een controlerende instantie: let hier even op, pas dat even aan. Bedrijven zijn daar erg blij mee. Het zorgt er ook voor dat hun voorzieningen toereikend zijn, mochten wij melding krijgen van een incident bij zo’n bedrijf. We trainen bedrijfsdeskundigen en directies zodat ze weten wat ze moeten doen als er een incident is en wij moeten opschalen. Zij kunnen hun bedrijfsnoodplan daarop aanpassen.” Bovendien traint GBA met de BHV-organisatie van ledenbedrijven. “BHV-ers leren daar veel van, ze weten beter wat ze moeten doen bij incidenten.”

Operationeel netwerk

In de haven wordt momenteel een operationeel netwerk opgericht, met afgevaardigden van GBA, de douane, politie, ambulancedienst, marechaussee, Port of Amsterdam, Omgevingsdienst, De Koperen Ploeg en Rijkswaterstaat. “Dat doen we zodat het bij ons allemaal direct bekend is als er iets voorvalt in of bij het water. Denk aan bijvoorbeeld olielekkage, dan hebben we allen onze eigen taak maar we trekken gezamenlijk op. We laten zo ook zien dat het havengebied een veilig vestigingsklimaat heeft voor bedrijven.” De groeiende bekendheid van GBA zelf helpt ook mee aan dat imago. “Wij horen in het gebied: ‘jemig, wat zijn jullie een meerwaarde: open, vriendelijk en echt alles samen willen doen’. Dat klopt, dat is écht onze kern.”

Zelforganiserende organisatie

GBA is de enige zelforganiserende organisatie van Nederland. “De mensen die wij aannemen zijn niet alleen brandweerman of – vrouw, ze hebben ook nog een andere rugtas aan kennis en kunde. Wij doen alles zelf: van website bouwen tot financiën, bestuurs-strategie en accountmanagement. Alle 28 teamleden zijn voor 1/28 deel eigenaar van het bedrijf. We voelen ons daardoor enorm verantwoordelijk.”
GBA werft momenteel nog drie à vier nieuwe mensen. “Bedrijfsadministratie, planning: we kunnen nog wel wat specifieke kennis gebruiken. En dames zijn zeker welkom!”